تأمین مالی جمعی در ایران
در راستای اجرای تفاهم‌نامۀ سه جانبه میان وزیران امور اقتصادی و دارایی، ارتباطات و فناوری اطلاعات، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دستورالعمل تأمین مالی جمعی روز سه شنبه ۲۵ اردیبهشت ۹۷ در شورای عالی بورس به تصویب رسید.
ارکان اصلی تامین مالی جمعی فرابورس
کارگروه ارزیابی
عامل
نهاد مالی
متقاضی
تامین کننده
تعاریف برخی اصطلاحات دستورالعمل تامین مالی جمعی
عامل: شخص حقوقی است که اقدام به تامین مالی جمعی می‌نماید.
سکو: پلتفرمی است که برای تامین مالی جمعی توسط عامل ایجاد شده است و اطلاعات در آن منتشر می‌شود
متقاضی: شخص حقوقی است که به منظور تامین منابع مالی، به عامل مراجعه می‌کند.
تامین‌کننده :شخص حقیقی یا حقوقی تامین‌کننده منابع موردنیاز متقاضی است
طرح: فعالیتی است که متقاضی برای انجام آن اقدام به تامین منابع می‌کند.
طرح باز: طرحی است که در حال تامین وجوه بوده، یا تکمیل شده ولی هنوز مبالغ جمع‌آوری شده تحویل متقاضی نشده است.
ناظر فنی/ مالی: شخص حقیقی یا حقوقی مورد تأیید فرابورس ایران است که حسب درخواست عامل یا کارگروه ارزیابی نسبت به ارزیابی اولیه یا نظارت بر حسن اجرای طرح تعریف شده توسط متقاضی اقدام می‌کند.
گواهی شراکت : ورقه بهاداری است که در تامین مالی جمعی به صورت الکترونیکی منتشر می‌شود و از ثبت نزد سازمان معاف است.
کلیات تامین مالی جمعی فرابورس
حوزه‌های مجاز برای تامین مالی: تامین منابع موردنیاز راه‌‌اندازی یا توسعه یک کسب‌وکار
رابطه سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر: تامین‌کننده منابع، نقش مشارکت‌کننده در طرح را داشته و در سود و زیان طرح شریک است.
گواهی مشارکت: سرمایه‌گذاران گواهی مشارکت دیجیتالی داده می‌شود که به عنوان ورق بهادار شناخته شده و در سامانه جامع فرابورس نیز ثبت شده است.
بازار ثانویه: امکان خرید و فروش گواهی‌های شراکت وجود دارد
حداقل شرایط متقاضی سرمایه در تامین مالی جمعی فرابورس
شخص حقوقی باشد.
اعضای حقیقی هیئت‌مدیره و مدیرعامل آن باید گواهی عدم سوءپیشینه ارائه دهند.
تامین مالی جمعی برای یک طرح مشخص نباید به صورت هم‌زمان توسط چند سکوی مختلف انجام شود.
پرداخت وجوه جمع‌آوری‌شده به متقاضی، باید منحصراً از طریق پرداخت به‌حساب بانکیِ متقاضی صورت پذیرد.
ارائه گزارش‌های دوره‌ای حداقل ۱ گزارش در هر ۳ ماه با فرمت تعیین شده در زمان اجرا الزامی است.
حوزه جغرافیایی اجرای طرح باید در داخل کشور باشد.
شرایط تامین‌کنندگان (سرمایه‌گذاران) در تامین مالی جمعی فرابورس
تأمین‌کنندگان باید دارای کد بورسی باشند.
جمع‌آوری منابع مالی موردنیاز طرحها از تأمین‌کنندگان خارج از کشور نیز بلامانع است.
اعضای کارگروه ارزیابی
یک نفر به نمایندگی از رئیس سازمان، به‌عنوان رئیس کارگروه؛
دو نفر به نمایندگی از فرابورس؛
دو کارشناس در حوزه فعالیت تامین مالی جمعی، با پیشنهاد فرابورس ایران و تأیید رئیس سازمان؛
یکی از مدیران فرابورس به‌عنوان دبیر کارگروه و بدون حق رأی.
کارگروه ارزیابی می‌تواند در صورت لزوم، علاوه بر اعضای اصلی، از کارشناسان آشنا به حوزه و همچنین نمایندگان متقاضیان (بدون حق رأی) برای حضور در جلسه دعوت به عمل آورد.
جلسات کارگروه ارزیابی با حضور تمامی اعضا تشکیل شده و تصمیمات آن با رأی موافق حداقل سه عضو که الزاماً یکی از آنها نماینده سازمان است، معتبر است.
برخی از وظایف کارگروه ارزیابی
صدور مجوز عامل و نظارت بر فعالیت آن و همچنین تمدید مجوز آنها
صدور مجوز طرح های مجاز برای تامین مالی جمعی
نظارت بر متقاضی و طرحها
بررسی و تغییر برخی از مفاد دستورالعمل تامین مالی جمعی
اعمال محدودیت و یا ممنوعیت در تعریف طرح خاص و یا متقاضی خاص
بررسی احراز برخی از شرایط توسط نهاد مالی
نهادهای مالی مجاز برای نظارت بر عامل
شرکت های تأمین سرمایه، کارگزاری و شرکت هایی که موضوع فعالیت اصلی آنها سبدگردانی یا مشاور سرمایه گذاری است.
ضوابط نحوه انجام فعالیت های نهاد مالی
عبارت "فعالیت در زمینه تامین مالی جمعی با رعایت مقررات مربوطه و اخذ مجوزهای لازم" به موضوع فعالیت فرعی اساسنامه نهادهای مالی موضوع بند (۱)که متقاضی ارائه خدمات مربوطه هستند، اضافه شود.
هرگونه استفاده مستقیم یا غیرمستقیم از وجوه حاصل از فعالیت تأمین مالی جمعی در سایر فعالیتهای نهادهای مالی به هر نحو ممنوع خواهد بود.
هر گونه اعطای اعتبار توسط شرکت های کارگزاری به تأمین کنندگان فعالیت تأمین مالی جمعی ممنوع می باشد.
فعالیتهای حوزه تأمین مالی جمعی طبق نظر کارگروه ارزیابی باید به طور کامل از دیگر فعالیتهای عملیاتی نهاد مالی قابل تفکیک باشد.
حسابرس مستقل و بازرس قانونی در زمان رسیدگی سالانه به صورتهای مالی نهاد مالی، باید درخصوص رعایت یا عدم رعایت مقررات و الزامات مربوط به فعالیت تأمین مالی جمعی توسط نهاد مالی، به صورت جداگانه اظهارنظر صریح نماید.
تعهدات نهاد مالی
نهاد مالی مکلف است کلیه فعالیت های عامل در ارتباط با رعایت الزامات قرارداد و دستورالعمل تامین مالی جمعی از قبیل موارد زیر را به طور مستمر پایش کند:
بررسی فرآیند اخذ مجوز فعالیت عامل
بررسی فرآیند تامین مالی جمعی
بررسی فرآیند معاملات ثانویه اوراق گواهی شراکت
بررسی گزارش های عملکرد و صورت های مالی حسابرسی شده عامل
نظارت بر فعالیت پلتفرم‌های تامین مالی جمعی
مراحل تامین مالی جمعی
ارزیابی اولیه متقاضی و طرح توسط عامل یا ناظر فنی/ مالی حسب تشخیص عامل، به منظور مطابقت با شرایط ثبت‌نام مندرج در بخش شرایط و الزامات ارائه خدمات تامین مالی جمعی
عقد قرارداد با متقاضی و دریافت مستندات و اطلاعات وی مطابق با مفاد این دستورالعمل توسط عامل
دریافت نماد اختصاصی از فرابورس
انتشار فراخوان تامین در سکو
اعلام فراخوان جمع‌آوری وجوه
محدودیت های تعیین شده در تامین مالی جمعی فرابورس
کليه سکوهاي داراي مجوز اجازه انتشار طرحهاي تا 150 ميليارد ريال را دارند و تامين مالی براي طرحهاي بيش از 150 ميليارد ريال تا سقف 250 ميليارد ريال، مشروط بر اينکه سکوها شش ماه از آغاز فعاليتشان گذشته و موفق به تامين مالی 10 طرح شده باشند، مجاز می باشد.
حداکثر مقدار پذیرش مجموع طرح‌های در حال تامین وجوه یا تسویه نشده عامل: 750 میلیارد ریال
حداقل میزان لازم برای تامین توسط خود متقاضی تامین مالی: ۱۰ درصد مبلغ درخواستی
حداکثر مقدار قابل تأمین توسط سرمایه‌گذار حقیقی: ۵ درصد از کل مبلغ هر طرح
دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری، بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری، نهادهای مالی دارای مجوز از سازمان و شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و بازار اول و دوم فرابورس و شرکت‌های درج شده در بازار پایه فرابورس مجاز به تامین منابع از طریق سکوهای تامین مالی جمعی نیستند.
سایر نکات و کارمزدها
نهادهای مالی دارای مجوز از سازمان می‌توانند پس از اصلاح اساسنامه مطابق مقررات و اخذ مجوز فعالیت تامین مالی جمعی از کارگروه ارزیابی، خود نیز به عنوان عامل، اقدام به تامین مالی جمعی نمایند.
هر نهاد مالی می‌تواند در هر زمان حداکثر با ۵ عامل به منظور انجام فعالیت تامین مالی جمعی، طرف قرارداد واقع شود.
سقف کارمزدها: عامل و نهاد مالی مجموعا ۴ درصد (تا سقف ۷۲۰ میلیون ریال) و فرابورس ۰/۵ درصد (تا سقف ۵۰ میلیون ریال)، کارمزد تفکیکی عمل و نهاد مالی توافقی می باشد.
